2013 – NIE BOJĄ SIĘ!

Koniec roku to, z jednej strony, czas podsumowań, z drugiej – nakreślania perspektyw i tworzenia planów na kolejny rok. By dowiedzieć się, jak przedsiębiorcy oceniają miniony, 2012 rok oraz jakie widzą perspektywy dla swoich firm w 2013, przeprowadziliśmy w grudniu internetowy sondaż wśród członków BCC *– menedżerów i właścicieli firm z całego kraju.

2012 rok lepszy niż 2011

Zapytaliśmy przedsiębiorców zrzeszonych w BCC jak oceniają kondycję swojej firmy w 2012 r. Najwięcej, bo 50,7% uważa, że była ona dobra, zaś bardzo dobrze oceniło ją 18,3% przedsiębiorstw, co łącznie daje 69% optymistycznie postrzegających swoją kondycję firm. 22,6% przedsiębiorstw oceniło swoją kondycję w kończącym się roku jako przeciętną, 4,2% jako złą i tyle samo jako bardzo złą (łącznie 8,4% ocen pesymistycznych). Widać więc większą niż rok temu polaryzację nastrojów – więcej ocen jednoznacznie pozytywnych, ale też skrajnie pesymistycznych. Jednak, pomimo wielu trudności, które przyniósł 2012 r. oraz spadku tempa wzrostu gospodarczego, ponad dwie trzecie firm uważa ocenia swoją kondycję korzystnie. Dla porównania, w poprzednim sondażu BCC, mniej – bo 57,6% ankietowanych – oceniając kondycję swoich firm w mijającym (2011 r.), wystawiło oceny pozytywne: bardzo dobrą (15,2%) lub dobrą (42,4%). Za to więcej w porównaniu z 2012 r., bo 36%, oceniło 2011 r. jako przeciętny dla firmy, a 6,4% jako zły. Nie padła natomiast ani jedna ocena radykalnie pesymistyczna (bardzo zły).

Rok 2013 – nie taki zły jak w powszechnej opinii
Aż 57,8% twierdzi, że sytuacja finansowa firmy w 2013 r. nie zmieni się, 18,3% uważa, że w przyszłym roku będzie ona lepsza, a 23,9% obawia się, że ulegnie pogorszeniu. Zatem, wbrew wielu medialnym i naukowym prognozom oraz niepewności związanej z rozwojem sytuacji w Europie oraz spowolnieniem gospodarczym, przedsiębiorcy nie boją się roku 2013, prawdopodobnie wierząc we własne siły, mniej w działania naprawcze rządu. Warto przypomnieć, że prognozując sytuację swojej firmy na 2012 r., 42,3% przebadanych przez BCC przedsiębiorców uznało, że ich przedsiębiorstwu będzie wiodło się lepiej niż w roku poprzednim, dokładnie jedna trzecia twierdziła, że sytuacja firm ulegnie pogorszeniu, a 24,4% – że pozostanie taka sama, jak w 2011 r. Mniej firm (54,3% ) niż rok wcześniej przewiduje, że w roku 2013 koszty prowadzonej przez nie działalności wzrosną, 27,1% spodziewa się, że pozostaną one takie same, a 18,6% liczy, że koszty zmaleją. Dla porównania, w 2012 r. wzrost kosztów zakładało blisko 82%
ankietowanych przedsiębiorstw, a ich spadek 8,7%. Zdaniem 57,8% ankietowanych wzrost kosztów prowadzenia działalności (mediów, opłat lokalnych, płacy minimalnej) nie będzie miał wpływu na politykę kadrową przedsiębiorstwa. Mniej więcej co czwarta firma (23,9%) zakłada scenariusz ograniczenia naboru nowych pracowników, a 12,7% nawet zmniejszenia z tego powodu liczby zatrudnionych osób albo poziomu wynagrodzeń (5,6%).

Ponad połowa firm będzie inwestować, głównie „za swoje”
Nakłady inwestycyjne na podobnym poziomie, co w mijającym, 2012 roku, zamierza utrzymać 38,5% przedsiębiorstw, 18,6% firm planuje, że ich wydatki inwestycyjne w porównaniu z 2012 r. wzrosną. 32,9% ocenia, że będą one mniejsze, a 10% w ogóle nie planuje inwestycji. Na tle społecznego pesymizmu, wyniki te jawią się optymistycznie. Rok temu, planując działalność w 2012 r., 35,5% przedsiębiorców deklarowało, że ich wydatki inwestycyjne będą większe, blisko jedna trzecia – utrzymanie ich na tym samym poziomie, a 15,7% zmniejszenie i dokładnie tyle samo – brak jakichkolwiek inwestycji. Od lat nie zmienia się tendencja jeśli chodzi o sposób finansowania. Aż 85,9% firm zamierza
finansować swój rozwój przede wszystkim poprzez środki własne. Drugim, głównym źródłem finansowania pozostają kredyty – 54,9%, a trzecim fundusze europejskie – 25,4%. Znacznie mniejsze znaczenie w finansowaniu rozwoju firm rynek kapitałowy – 4,2%. Za pośrednictwem innych źródeł takich jak: factoring, czy podniesienie kapitału zakładowego, będzie finansować swój rozwój 2,8% ankietowanych podmiotów. Wiele przedsiębiorstw sięga po kilka źródeł kapitału jednocześnie – najczęściej jest to kombinacja środków własnych, kredytów oraz unijnych dotacji.

Blisko trzy czwarte firm nie zmniejszy zatrudnienia
Ponad jedna trzecia badanych przedsiębiorców – członków BCC – 35,7% – jest przekonanych, iż ryzyko recesji w najbliższych latach w ogóle Polsce nie grozi. Przed rokiem twierdził tak tylko co czwarty przedsiębiorca, co wskazuje na lepszą ocenę położenia gospodarczego Polski. Tyle samo przedsiębiorców co rok temu (48,6%) uważa, że spowolnienie gospodarcze w Polsce może (choć nie musi) przejść w 2013 r. w recesję. Natomiast 15,7% zakłada taki scenariusz dopiero w kolejnym, 2014 r. Mimo to, ponad połowa przedsiębiorstw (52,1%) zamierza utrzymać zatrudnienie na tym samym poziomie, a nieco więcej jak jedna piąta (21,1%) – planuje wzrost liczby pracowników, co w obliczu spowolnienia gospodarczego jest dobrą informacją.
Jednocześnie, w 60,6% firm wynagrodzenia pozostaną na tym dotychczasowym poziomie. Wzrost wysokości płac deklaruje 26,7% badanych. Jedynie 12,7% zamierza zmniejszyć płace, a 26,8% ograniczać zatrudnienie.
W poprzednim sondażu utrzymanie zatrudnienia na tym samym poziomie w 2012 r. deklarowało ponad 47,6% przedsiębiorców, a wzrost liczby pracowników – ponad 26,2% i tyle samo z nich – zmniejszenie liczby zatrudnionych. Natomiast, znacznie więcej niż obecnie, bo 45,1% pracodawców zakładało wzrost wynagrodzeń, a niewiele mniej (44,4%) pozostawienie ich bez zmian.

Najtrudniej w budownictwie i przemyśle
Wśród czynników, które najbardziej zagrażają firmom i całej polskiej gospodarce w przyszłym roku, przedsiębiorcy najczęściej wymieniają: słabnący popyt wewnętrzny (27,9%), spadek inwestycji publicznych (17,7%), problemy z utrzymaniem płynności finansowej (16,2%), a także presję konkurencyjną na ceny i marże zysku (13,2%), mniejszy popyt zewnętrzny – spadek eksportu związany z gorszą sytuacją gosp. w Europie (10,3%), wysokie oprocentowanie i wymagania zabezpieczające ze strony banków (5,9%), biurokrację, złe prawo, niekompetencję administracji publicznej (5,9%), drożejące surowce (2,9%). Przedsiębiorcy, zapytani o to, które branże najmocniej odczują skutki spowolnienia
gospodarczego, wskazują przede wszystkim na budownictwo (87,3%) i produkcję przemysłową (59,2%). W dalszej kolejności: transport/logistyka (36,6%), handel (32,4%), branża turystyczna (26,8%), usługi (21,1%), usługi finansowe oraz sektor publiczny (po 15,5%), przemysł wydobywczy (8,5%), branża spożywcza(7%), energetyka (2,8%).

Podatki wyższe, tańszy kredyt
Aż 69% proc. przedsiębiorców, którzy wzięli udział w sondażu BCC, odpowiedziało twierdząco na pytanie czy polski rząd w najbliższych latach podniesie VAT lub inne podatki? Tylko 31% jest przekonanych, że taka ewentualność nie nastąpi. W związku ze słabnącym tempem wzrostu gospodarczego i malejącą inflacją, większość przedsiębiorców spodziewa się obniżania poziomu stóp procentowych, a co za tym idzie kosztów kredytu, przez Radę Polityki Pieniężnej. Obecnie, po dwóch obniżkach RPP, po 25 punktów bazowych, 25,7% ankietowanych oczekuje cięcia stóp procentowych o maksymalnie 50 punktów bazowych (do 3,75%), a 32,9% o 50-100 punktów bazowych (maksymalnie do 3,25%). Jedna piąta jest zdania, że RPP powinna obniżyć jeszcze stopy procentowe o 100-150 punktów bazowych (w od 3,25% do 2,75%), a 8,6% – że powinny to być obniżki w przedziale 150-200 pb (od 2,75% do 2,25%). Tylko 12,8% nie oczekuje dalszego obniżania stóp procentowych.

Turbulencje w strefie euro a polskie firmy
Dla dwóch trzecich badanych firm (66,7%) konsekwencje zawirowań w strefie euro są z punktu widzenia ich działalności zdecydowanie negatywne. Dokładnie taki sam odsetek firm odpowiedział tak w ubiegłym roku. Jednak wzrósł udział przedsiębiorstw, które nie odczuwają negatywnych konsekwencji sytuacji w strefie euro – 31,9% (wobec 28,4 proc. przed rokiem). 1,4% podmiotów gospodarczych biorących udział w sondażu ocenia, że turbulencje w strefie euro oddziałują na prowadzoną przez nie działalność pozytywnie.

Metryczka – podstawowe informacje o badanych firmach
W sondażu przeprowadzonym wśród firm członkowskich BCC udział wzięło: 42,3% dużych przedsiębiorstw zatrudniających od 50 do 249 pracowników, 31% korporacji (liczba zatrudnionych powyżej 250 osób), 16,9% średnich firm (od 10-49 pracowników) oraz 9,8% małych przedsiębiorstw (od 1 do 9 pracowników). Wśród ankietowanych przez BCC firm większość zajmuje się działalnością usługową (37,3%), przemysłowo-produkcyjną (34,4%), handlową (16,4%), a ok. 12% działa w branży budowlanej.

Wyniki sondażu:
1. Kondycję mojej firmy w mijającym roku oceniam jako:
18,3% – bardzo dobrą
50,7% – dobrą
22,6% – dostateczną
4,2% – złą
4,2% – bardzo złą

2. Przewiduję, że w 2013 r. sytuacja finansowa mojego przedsiębiorstwa w porównaniu
do 2012 r.:
18,3% – poprawi się
23,9% – pogorszy się
57,8% – pozostanie taka sama

3. Przewiduję, że w 2013 r. koszty działalności mojego przedsiębiorstwa w porównaniu
do 2012 r.:
54,3% – wzrosną
18,6% – zmaleją
27,1% – pozostaną takie same

4. Czy wzrost kosztów (mediów, opłat lokalnych, płacy minimalnej) z punktu widzenia
działalności Pana/Pani firmy spowoduje:
23,9% ograniczenie naboru nowych pracowników
12,7% spadek zatrudnienia
5,6% spadek poziomu wynagrodzeń
57,8% nie będzie miał wpływu na politykę kadrową przedsiębiorstwa

5. Planowane w 2013 r. przez moje przedsiębiorstwo wydatki inwestycyjne w
porównaniu do 2012 r. – będą:
18,6% większe
32,9% mniejsze
38,5% na podobnym poziomie
10% nie planuję żadnych inwestycji

6. W nadchodzącym, 2013 roku zamierzam finansować rozwój mojej firmy poprzez:
(można zaznaczyć kilka odpowiedzi)
85,9% środki własne przedsiębiorstwa
54,9% kredyty
4,2% rynek kapitałowy
25,4% fundusze europejskie
2,8% inne źródła – proszę wpisać jakie: factoring, zwiększenie kapitału

7. Przewiduję, że w 2013 r. zatrudnienie w moim przedsiębiorstwie w porównaniu do
2012 r.:
21,1% wzrośnie
26,8% zmaleje
52,1% pozostanie bez zmian

8. W 2013 r. wynagrodzenia w mojej firmie w porównaniu do 2012 r.:
26,7% wzrosną
12,7% zmaleją
60,6% pozostaną na tym samym poziomie

9. Czy Pana/Pani zdaniem spowolnienie gospodarcze w Polsce może przerodzić się w
recesję?
35,7% nie, takie ryzyko nam nie grozi
48,6% tak, w 2013 r.
15,7% tak, ale dopiero w 2014 r.

10. Jakie czynniki są największym zagrożeniem dla firm i całej polskiej gospodarki w
przyszłym roku?
27,9% słabnący popyt wewnętrzny
10,3% mniejszy popyt zewnętrzny (spadek eksportu związany z gorszą sytuacją gosp. w
Europie)
17,7% spadek inwestycji publicznych
2,9% drożejące surowce
5,9% wysokie oprocentowanie i wymagania zabezpieczające ze strony banków
13,2% presja konkurencyjna na ceny i marże zysku
16,2% utrzymanie płynności finansowej
5,9% inne – proszę wpisać jakie? : biurokracja, niekompetencja władz, prawo (złe ustawy)

11. Jakie Pana/Pani zdaniem branże najmocniej odczują skutki spowolnienia
gospodarczego?
59,2% produkcja przemysłowa
8,5% przemysł wydobywczy
87,3% budownictwo
2,8% energetyka
32,4% handel
36,6% transport/logistyka
21,1% usługi
15,5% usługi finansowe
7% branża spożywcza
26,8% branża turystyczna
15,5% sektor publiczny

12. Czy Pana/Pani zdaniem polski rząd w najbliższych dwóch latach podniesie VAT lub
inne podatki?
69% tak
31% nie

13. W jakiej skali oczekuje Pan/Pani obniżenia stóp procentowych, a co za tym idzie
kosztów kredytu w 2013 r.? Obecnie, po dwóch obniżkach RPP, po 25 punktów
bazowych, główna stopa procentowa spadła z 4,75% do 4,25%.
25,7% maksymalnie o 50 punktów bazowych (do 3,75%)
32,9% w przedziale 50-100 punktów bazowych (3,75% do 3,25%)
20% w przedziale 100-150 punktów bazowych (3,25% do 2,75%)
8,6% w przedziale 150-200 punktów bazowych (2,75% do 2,25%)
12,8% nie spodziewam się dalszego obniżania stóp procentowych

14. Kryzys w Strefie Euro wpływa na działalność mojego przedsiębiorstwa:
1,4% pozytywnie
66,7% negatywnie
31,9% firma nie odczuwa wpływu

Metryczka – podstawowe informacje o firmie
Ile osób jest zatrudnionych w firmie?
9,8% od 1 do 9 pracowników
16,9% od 10 do 49 pracowników
42,3% od 50 do 249 pracowników
31% powyżej 250 pracowników

Jaka jest podstawowa działalność firmy?
34,4% produkcja/przemysł
11,9% budownictwo
16,4% handel
37,3% usługi

W jakim województwie znajduje się siedziba firmy?
8,4% dolnośląskie
5,6% kujawsko-pomorskie
9,9% łódzkie
7,1% małopolskie
28,2% mazowieckie
4,2% opolskie
1,4% podkarpackie
4,2% podlaskie
5,6% pomorskie
11,3% śląskie
1,4% świętokrzyskie
7,1% wielkopolskie
5,6% zachodniopomorskie